06. CHIẾN QUỐC

CHIẾN QUỐC

(475 – 221 trước CN)  

Tên gọi Chiến Quốc (475 – 221 trước CN) vốn từ “Chiến Quốc sách”. Cuốn sách này do học giả Lưu Hướng đời Tây Hán dựa vào cuốn “Chiến Quốc” biên soạn.

Thời kỳ này các chư hầu thường tiến hành tranh bá, chỉ có một số ít thế lực cũ rút lui khỏi vũ dài lịch sử, ngoài ra, các thế lực mới bắt đầu đóng vai những nhân vật chủ yếu. Nước Ngô ở Giang Nam và nước Sở dần im hơi lặng tiếng, các nước Lỗ, Vệ, Tống, Trịnh cũng mất quyền phát ngôn, dần suy yếu. Nước Tề vốn hùng mạnh, sau khi bị họ Điền thay thế, cũng lộ rõ thất bại. Tấn là nước lớn thời Xuân Thu bị ba nước Hàn, Triệu, Ngụy chia cắt. Sau khi  nước Sở bị nước Ngô đánh phá, không thể gượng dậy, những cải cách của nước Ngô ở nước Sở cũng chết từ trong trứng. Cuối cùng hình thành bảy nước lớn là Tề, Sở, Yên, Hàn, Triệu, Ngụy, Tần, gọi là “Chiến Quốc thất hùng”.

Nước Tần ở chếch về phía tây, liên tiếp xuất hiện mấy vị vua anh minh. Trước có Tần Hiến Công làm đâu chắc đấy, sau đó có Tần Hiếu Công biết trọng dụng biến pháp của Thương Ưởng, khiến cho đất nước ngày càng hùng mạnh. Đồng thời với nước Tần tiến hành cải cách triệt để, sáu nước ở Sơn Đông không ngừng chém giết lẫn nhau, họ thực hiện những mưu kế nhỏ của mình, quẩn quanh mãi trong việc liên hoành, hợp tung, cuối cùng nước Tần thừa cơ tiến về phía đông như tằm ăn lá dâu, không thể ngăn cản. Duy có nước Tề có thể chống lại nước Tần, nhưng vì tự cao tự đại, bị nước Yên lặng lẽ tiến công. Như vậy, bước vào cuối đời Chiến Quốc, hình thành thế độc tôn của nước Tần, thống nhất thiên hạ chỉ còn là vấn đề thời gian.

Thời kỳ Chiến Quốc, các nước giàu binh mạnh đánh bại các nước khác, trước sau đều thực hiện biến pháp, bãi bỏ những  tàn dư của chế độ nô lệ, tiến hành cải tạo phong kiến hóa khiến cho sức sản xuất phát triển rất mạnh. Văn hóa, tư tưởng nhảy vọt chưa từng có, Bách gia chư tử, Nho, Mặc, Đạo, Pháp công khai luận chiến, hình thành cục diện sinh động của Bách gia tranh minh.

BẢNG THẾ HỆ CÁC ĐẾ VƯƠNG

Nguyên Vương Cơ Nhân             475 – 469 trước CN

Trinh Định Vương Cơ Giới          468 – 441

Tư Vương Cơ Thúc                    441

Khảo Vương Cơ Nguy                440 – 426

Uy Liệt Vương Cơ Ngọ               425 – 402

An Vương Cơ Kiên                     401 – 376

Liệt Vương Cơ Hỷ                      375 – 369

Hiển Vương Cơ Biên                   368 – 321

Thận Tịnh Vương Cơ Định          320 – 315

Noản Vương Cơ Diên                 314 – 256

SỰ KIỆN LỚN

475 trước CN  mở đầu  thời kỳ Chiến Quốc.

473      Việt Vương Câu Tiễn diệt Ngô

453      Hàn, Triệu, Ngụy sau khi diệt Trí Thị, hình thành cục diện “Tam gia phân Tấn”.

406      Ngụy Văn Hầu dùng Lý Khôi cải cách.

350      Thương Ưởng biến pháp.

318      Năm nước hợp tung đánh Tần, không thắng nên rút về.

312      Trương Nghị phá liên minh Tề – Sở.

287      Tô Tần hợp tung năm nước Triệu, Tề, Sở, Ngụy, Hàn đánh Tần

284      Nhạc Nghị liên quân năm nước đánh Tề.

279      Điền Đan dùng tên lửa đánh Yên, khôi phục nước Tề.

278      Nhà thơ Khuất Nguyên nhảy xuống sông Mịch La.

260      Trận Trương Bình, Tần Bạch Khởi đại phá Triệu Quát, 45 vạn quân Triệu chết.

251      Lý Băng chủ trì việc xây dựng công trình thủy lợi đập Đô Giang.

246      Tần xây dựng đập Trịnh Quốc

238      Vua Tần Doanh Chính lên ngôi.

230 – 221   Tần diệt 6 nước,  thời kỳ Chiến Quốc kết thúc.

227 Kinh Kha giết vua Tần.