CHUYỆN LIÊM SỈ HAY NHÀ DỘT TỪ NÓC

Từ điển Hán Việt Thiều Chửu giải thích Liêm nghĩa là “biết phân biệt, không lấy xằng”. Cũng có sách nói: Liêm là “ tính phân minh ngay thẳng, không lấy của bất nghĩa” hiểu nôm na nghĩa là ý thức được nên cái gì không phải là của mình thì không lấy, không nhận. Cho nên quan thanh liêm là các vị không nhận hối lộ, lại càng không nhũng nhiễu để vòi vĩnh.

Cũng cuốn Từ điển đó giải thích Sỉ là xấu hổ, hiểu theo nghĩa ngày nay là có lòng tự trọng. Cũng có Từ điển giải thích liêm sỉ là “Đức tính của người trong sạch và biết tránh những điều làm cho mình phải xấu hổ”. Sách Cổ học tinh hoa viết: Liêm, sỉ là tính rất hay của loài người, vì người mà không liêm thì cái gì cũng lấy, không sỉ thì việc gì cũng làm. Người mà đến thế là người vứt đi, không khác gì giống vật. Nhất những bậc đứng chủ trương việc nhà, việc nước mà vô liêm, sỉ thì nhà phải suy bại, nước phải nguy vong.

Cho nên, có thể vắn tắt, người có liêm sỉ là người sống trong sạch, không nhận bất  cứ cái gì mình không đáng nhận và có lòng tự trọng nên luôn luôn nói năng, cư xử đúng đắn không để bất cứ ai có thể đàm tiếu.

Nói tới cái đức của con người, xưa luôn coi liêm sỉ là hàng đầu. Cho nên, không cần tới các bậc làm quan luôn lấy việc “tu thân” là việc thường nhật,  những gia đình tử tế cũng luôn dạy con cháu: “giấy rách thì giữ lấy lề”, “ đói cho sạch, rách cho thơm”, không làm bất cứ điều gì  vì sợ “mang tiếng”.  Theo cái truyền thống ấy, lớp cán bộ từ 1945, phần lớn những người xuất thân từ các gia đình tử tế, hấp thụ đầy đủ nền giáo dục của “phong kiến thực dân”, khi tham gia cách mạng đều là những người có liêm sỉ.  Dù ở cấp bậc, chức vụ nào, họ cũng không muốn có sự phân biệt, chênh lệch về mọi mặt với những người xung quanh. Hưởng thụ hơn người chút ít, họ đã thấy xấu hổ. Không bao giờ bản thân và để vợ con, những người thân thuộc dám làm những việc vi phạm tới pháp luật, đạo đức, chưa kể còn luôn luôn gương mẫu để mọi người không thể bàn tán, cười cợt, có ý thức rất cao bảo vệ danh dự của bản thân và gia đình mình.Tôi được nghe câu chuyện, ông Nguyễn Lương Bằng, làm Trưởng ban Kiểm tra Trung ương đảng, thấy người ta mang một cái ghế có đệm nhung tới thay cho cái ghế “ba nan” ông vẫn ngồi làm việc đã từ chối vì không muốn giữa mình và khách tới làm việc ngồi trên hai loại ghế khác nhau. Những gia đình trong một khu tập thể thỉnh thoảng có bữa “tươi” hơn bình thường cũng đều kín đáo, không muốn  lộ cái “hơn” của mình dù chỉ một bữa ăn. “Hơn” người trong những ngày khó khăn cũng khiến người có lòng tự trọng phải xấu hổ. Loại quan tham khi ấy cũng có, nhưng ngay bọn người xấu này cũng còn chút thể diện. Họ phải kín đáo, không dám phô phang, bên cạnh việc phải tự che giấu  để tránh sự nghiêm trị của pháp luật, họ cũng còn đôi chút tự trọng.

Nhưng từ sau cải cách ruộng đất, nhất là từ sau 1975, một bọn người vô liêm sỉ ngày càng lộng hành. Đồng lương cán bộ nhà nước  mà họ hưởng đều thuộc loại “chết đói”, nhưng kẻ nào cũng biệt thự, xe sang, con du học nước ngoài tự túc. Rõ ràng, nếu không đục khoét của công, ăn hối lộ hay làm ăn bất chính, chắc chắn, chúng không thể có khối tài sản khổng lồ như thế. Nhưng thật trớ trêu, chúng công khai, điềm nhiên khoe của, vênh vang với mọi người, bất chấp luật pháp, vì chúng  là những kẻ nằm trong hệ thống và hiểu rõ nhất “nước ta có một rừng luật nhưng đều sử dụng luật rừng”. Nghĩa là chuyện gì thì cũng “nén bạc đâm toạc tờ giấy”.

Tưởng những kẻ vô liêm sỉ khi bị lộ mặt sẽ bị nghiêm trị để làm gương. Nhưng bao lâu rồi, từ những Bộ trưởng, Bí thư Tỉnh ủy, rồi Giám đốc Sở, … giàu có một cách bất thường; những Bộ trưởng, Chủ tịch Thành phố, … sau khi về hưu vẫn kêu than khó khăn để không chịu trả nhà công vụ; những kẻ có chức quyền tha hồ đưa con cháu vào đủ các chức vụ thuộc quyền kiểm soát của mình dù chỉ với tấm bằng tại chức (mà thực chất là bằng giả); những “đại biểu của dân” nói năng như kẻ tâm thần lộ ngay cái bằng cấp của họ đều là của “dởm”, … Tất cả, chúng vẫn “mặt trơ trán bóng” thách thức công luận.

Nhưng nghĩ một chút  sẽ thấy không có gì lạ. Cứ xem các ông vua đã “bãi trào” họ sống ra sao, gia sản của họ thế nào, quan hệ với mọi người trong đó có người khác giới có gì trái đạo lý, … Thế mà các vị luôn là niềm vinh dự lớn lao có mặt ở các lễ lạt và khởi công, khánh thành (người ta phải bảo là “phần chay nào cũng có nước mắt). Và các vị lại sắp được hưởng nghi thức trọng thể nhất khi băng hà để thần dân phải kính cẩn nghiêng mình. Và… rồi sẽ được lấy tên đặt cho các đường phố, được kỷ niệm 100 năm ngày sinh cơ đấy!

“Nhà dột từ nóc” là thế! Trách gì mấy kẻ hạ cấp!