GHI CHÉP Ở ĐÀI LOAN

1. Cũng như người Hán ở Đại lục, người Đài Loan chăm chỉ, cần cù, sống giản dị, rất thực tế và không chuộng hình thức. Mặc dù có đời sống cao hơn ở ta (lương tối thiểu theo quy định của chính phủ là 21.000 Đài tệ, khoảng 16 triệu đồng Việt Nam), nhưng ít thấy ai ăn mặc “sành điệu”.

Ngay ở Đài Bắc, các trung tâm mua sắm cũng vắng khách, đường phố   ít quán nhậu, hàng cà phê. Chỉ khoảng 10 giờ tối, phố xá đã vắng vẻ,  nhưng khắp nơi đều có các cửa hàng tiện ích mở cửa 24/24 giờ, có nồi hấp, lò vi sóng phục vụ người cần ăn đêm với các món như mỳ tôm, cơm cuộn, …. Họ chú trọng tới cuộc sống gia đình, hết giờ làm việc, tất cả trở về nhà quây quần bên tổ ấm của mình. Chỉ những khi cơ quan, công ty có liên hoan, họ mới vắng mặt trong bữa cơm gia đình nhưng cũng trở về nhà trước 9 giờ tối. Ngoài đường phố, trong các khu du lịch, không thấy người bán hàng rong, trẻ con lang thang lại càng không. Đúng dịp Nô-en nhưng ngoài nhà thờ đạo Thiên Chúa, khắp nơi chẳng thấy có không khí gì. Khách sạn, nhà hàng lớn có cây thông trước sảnh, thế là chấm hết. Còn ngoài đường phố, không thể ai biết đây là những ngày có thể sôi động nhất trong năm ở Việt Nam. Tôi hỏi, họ trả lời: đây là ngày lễ của những người theo đạo Thiên Chúa, còn chúng tôi đều theo tục cổ truyền ăn Tết Nguyên đán. Thế thôi! Không biết có phải đây là một trong những nguyên nhân khiến sự phát triển của Việt Nam về nhiều mặt chậm hơn Đài Loan tới 4 – 50 năm?

Ở Đài Loan, 4 nghề được hưởng lương cao nhất là quân đội, cảnh sát, thầy giáo và thầy thuốc. Do mức lương chung khá cao, một bác sĩ sau 10 năm ra trường đã có lương khoảng mười vạn Đài tệ (khoảng 80 triệu đồng Việt Nam). Bảo hiểm y tế của Đài Loan được coi là tốt nhất thế giới. Người có thẻ bảo hiểm được quyền ra nước ngoài chữa bệnh nếu cần và được thanh toán 100% hóa đơn. Lương hưu trí cũng có những điều khác ta. Người đóng bảo hiểm xã hội được quyền hưởng lương hưu khi có một trong hai điều kiện: 65 tuổi hoặc đã nộp đủ 25 năm. Khi muốn về hưu, người đóng bảo hiểm sẽ được biết số tiền dành dụm suốt đời làm việc của mình được  bao nhiêu và quyền lựa chọn một trong hai hình thức lĩnh tiền: hoặc toàn bộ một lần hoặc chia thành nhiều tháng (số tháng cũng do người hưởng quyết định). Khi lĩnh hết lương hưu mà chưa chết thì đó không phải việc của cơ quan bảo hiểm. Nhưng nếu lĩnh chưa hết mà đã từ giã cõi đời thì số tiền còn lại sẽ được trả cho con cháu hoặc những người được quyền thừa kế. Giữa hai cách của ta và của họ, với người về hưu không biết cách nào hay hơn nhưng chắc chắn, họ công bằng hơn.

2. Phật Quang Sơn là một trong những ngôi chùa nổi tiếng nhất ở Đài Loan. Có nguồn gốc từ một ngôi chùa nhỏ, năm 2003, Pháp sư Tịnh Vân được sự ủng hộ của các Phật tử khắp nơi trong và ngoài Đài Loan đã bắt tay xây dựng ngôi chùa trở thành một bảo tàng mang tầm cỡ quốc tế của Phật giáo với tên “Phật Quang Sơn Phật giáo bảo tàng”. Pháp sư đã nói về lý do để Ngài quyết tâm xây dựng công trình này: ” Đức Phật chẳng cần chúng sinh lễ bái cúng dường, nhưng chúng sinh lại cần đó để mở mang thiện niệm, tịnh hoá tâm linh. (….)  Đức Phật chẳng cần bảo tháp, nhưng chúng sinh lại cần, tôi vì câu nói như vậy mà xây dựng bảo tháp”. Sau 9 năm xây dựng, công trình đã hoàn thành với hơn 20 tòa điện, lầu, đường tháp trang nghiêm. Đây là nơi hội tụ rất đông đảo tín đồ Phật giáo khắp nơi. Trung tâm của công trình là pho tượng Phật với nụ cười hiền từ cao 108 m, được đúc bằng 1.800 tấn đồng sừng sững, nổi bật. Từ bên ngoài vào, hai hàng, 8 tòa bảo tháp (mỗi tòa đều có tên riêng) uy nghiêm trên con đường đến với cõi Phật. Các tầng trong mỗi  bảo tháp đều là nơi lưu giữ  hơn một triệu bản Tâm kinh được chép tay của biết bao người qua nhiều  đời, đồng thời cũng là nơi học tập, làm việc của các tăng sinh. Nơi đây hiện còn đang lưu giữ hàng ngàn pho tượng Phật dát vàng quý giá. Từ 2014, ngôi chùa này được coi là một trong 10 danh thắng đẹp nhất của Đài Loan. Điều khiến tôi vô cùng ngạc nhiên là bàn thờ Phật tại đây giản dị chưa từng thấy (không được phép chụp ảnh), ngoài một lư trầm lặng lẽ tỏa hương, hầu như không có một vật gì khác. So với nhiều ngôi chùa mới được xây dựng gần đây ở nước ta, Phật Quang Sơn cũng chỉ có một diện tích đất và có thể nguồn kinh phí tương đương, nhưng nhờ có động cơ trong sáng, tầm nhìn rộng mở, tài trí hơn người,  và nhiều thứ khác nữa, những nhà thiết kế kiến trúc đã cống hiến cho văn hóa của loài người một công trình bề thế, hùng vĩ, với ý tướng thâm trầm, sâu sắc và giá trị tâm linh lâu dài, to lớn. Đứng giữa không gian nơi đây, người ta cảm thấy con người thoát khỏi cái nhỏ bé, tủn mủn thấp kém để vươn tới tầm vóc lớn lao khoáng hoạt cùng trời mây non nước. Trên khuôn viên rộng lớn tới cả trăm hec-ta, không thể thiếu vắng những bóng cây. Nhưng không thấy những cổ thụ khiến người ta phải ngước nhìn, tất cả đều khiến ai cũng cảm thấy gần gũi với những vòm lá xanh tỏa bóng mát giữa cái nắng chói chang và đặc biệt, không cây nào bị trì níu bởi những tấm biển đá hay gỗ tầm thường mà trên đó còn lòe loẹt những cái danh xưng hợm hĩnh. Và ở đây tôi cũng thường thấy những bóng áo vàng của những nhà tu hành thấp thoáng, chỉ khác, đây là màu vàng nâu giản dị và gần gũi đời thường chứ không phải là cái màu vàng chóe của sang trọng, vênh vang thường thấy trong các ngôi chùa Việt Nam.

3. Về diện tích, Đài loan chỉ bằng khoảng một phần mười Việt Nam (36.000 so với 320.000 km2), nhưng dân số Đài Loan bằng tới một phần tư (26 triệu so với 92 triệu), như thế, mật độ dân số của Đài Loan cao hơn. Nhưng ở đây, du khách không cảm thấy cái đông đúc, chật chội đến nghẹt thở như ở nhiều thành phố ở ta. Cũng có thể người Đài Loan ít thất nghiệp, không có thời gian suốt ngày “đánh bóng mặt đường”, nhưng nhiều khả năng do việc tổ chức giao thông ở các thành phố. Ngoài hệ thống đường xá, đèn tín hiệu được bố trí một cách hợp lý, luật giao thông được thực hiện một cách nghiêm chỉnh do nếu vi phạm sẽ bị xử phạt nặng (lỗi vi phạm thường bị xử phạt 1 vạn Đài tệ, tương đương 8 triệu đồng Việt Nam). Người đi lại trong thành phố chủ yếu sử dụng các phương tiện công cộng. Ngoài hệ thống xe bus, riêng xe điện ngầm ở Đài Bắc mỗi ngày đã chuyên chở 2 triệu lượt hành khách (thành phố có khoảng 6 triệu dân).

Để đi lại giữa các thành phố, người ta có thể lựa chọn ô tô, xe hỏa và tàu cao tốc. Với tàu cao tốc, từ Đài Bắc tới Cao Hùng khoảng 400 km, người ta chỉ cần một giờ rưỡi. Tàu siêu tốc cũng có loại vé đứng dành cho người “thích” tiết kiệm với giá vé bằng 80% (nếu có ghế trống thì vẫn được ngồi). 70%  diện tích đất đai là núi đồi, nhưng đường giao thông ít uốn lượn quanh co qua các sườn núi như đường Tây Bắc, Việt Bắc ở ta. Không chỉ đường sắt, đường ô tô cũng được làm xuyên núi bằng những đường hầm và những cây cầu để vượt từ núi  này sang núi khác. Nhờ thế, số đèo dốc giảm bớt, khoảng cách được rút ngắn và đặc biệt giảm hẳn các tai nạn.

Suốt 5 ngày trên đất Đài Loan, đi lại trên đường rất nhiều nhưng tôi hoàn toàn không thấy bóng cảnh sát. Tìm hiểu, được biết, việc chấp hành luật giao thông được giám sát bằng các ca-mê-ra cố định và di động của các “cộng tác viên”. Với một ca-mê-ra hành trình gắn trên mũ bảo hiểm, những người này có thể suốt ngày lang thang trên đường ghi hình người vi phạm  rồi nộp cho cảnh sát. Với những bằng chứng không thể chối cãi, cảnh sát sẽ thực hiện việc phạt nguội (dựa vào biển kiểm soát cả ô tô và xe máy) rồi trả tiền thù lao cho họ vào cuối tháng. Mức phạt không hề thấp nên  thu nhập của những “cộng tác viên” này cũng khá cao, khoảng  3, 4 vạn Đài tệ/tháng (20 – 30 triệu tiền Việt). Không biết Việt Nam ta có nên học tập không, vừa đỡ tiền thuế của dân nuôi đội ngũ kiếm “bánh mỳ”, vừa tránh những cãi vã bất tận và giảm triệt để người vi phạm vì người tham gia giao thông luôn bị theo dõi bất cứ nơi đâu.